“ A w miejscu, gdzie Go ukrzyżowano, był ogród, w ogrodzie zaś nowy grób, w którym jeszcze nie złożono nikogo. Tam to więc, ze względu na żydowski dzień Przygotowania, złożono Jezusa, bo grób znajdował się w pobliżu. ”
Ewangelia wg św. Jana 19, 41-42
Pierwsze pielgrzymki do ziemi Świętej miały miejsce na początku IV wieku. Był to czas, kiedy cesarz rzymski Konstantyn Wielki zaprzestał prześladowań w stosunku do chrześcijan i zalegalizował ich religię. Wysłał on wtedy swoją matkę do Palestyny (dzisiaj Izrael). Święta Helena określiła położenie grobu Chrystusa i Golgoty. Rzymska świątynia, która stała w tym miejscu, została zastąpiona przez kościół. Zgodnie z Biblią (Ew. wg św. Jana 19, 41-42) grób Jezusa znajdować się miał blisko miejsca jego ukrzyżowania, zatem budynek pierwszego kościoła obejmować miał oba te miejsca.
Jest to jedyne miejsce, gdzie sześć różnych denominacji chrześcijańskich praktykuje swoją wiarę w tym samym miejscu. Kościół Grobu Świętego w Jerozolimie współdzielony jest przez przedstawicieli sześciu wyznań chrześcijańskich: katolików, Kościół Ormiański, Prawosławny Kościół Grecki, Kościół Syryjski, Kościół Koptyjski i Kościół Etiopski. Każdy z nich kontroluje inny fragment tego najważniejszego kościoła. Tylko muzułmanie mają prawo przechowywania klucza do głównej bramy kościoła. W przeszłości pośredniczyli oni również w sporach między różnymi wspólnotami chrześcijańskimi.
Wewnątrz bazyliki Grobu Świętego, małe schody prowadzą na górę Kalwarię, uważaną za miejsce ukrzyżowania Jezusa. Bogato zdobiona kaplica błyszczy srebrem i złotem. Strzeżona przez popów greko-prawosławnych skała Golgoty widziana pod szkłem po obu stronach ołtarza jest najbardziej święta. Skała ta może zostać dotknięta przez tylko dziurę znajdującą się pod ołtarzem.
Kamień Namaszczenia, według tradycji, był miejscem, w którym Józef z Arymatei i Nikodem przygotowali ciało Jezusa do pogrzebu. Tradycja czczenia tego kamienia zapoczątkowana została przez krzyżowców. Obecny kamień umieszczony został tutaj podczas przebudowy w 1810 roku. Tylko Kościoły Ormian, Koptów, prawosławnych Greków i rzymsko-katolików mają prawo zawieszenia lamp oliwnych bezpośrednio nad kamieniem.
Zaskakująco, grób Chrystusa nie jest grotą, ale małą kaplicą stojącą wewnątrz budynku kościoła. Oryginalna jaskinia zniknęła na przestrzeni wieków w skutek zniszczeń i kilkakrotnej odbudowy. To, co pozostało do dzisiaj, to według wierzeń miejsce pochówku. Kaplica z 1810 roku ma dwa pomieszczenia. Pierwszy z nich zawiera fragmenty kamienia, które jak uważa się pochodzą z tego, który użyty był do zamknięcia grobu. Drugie pomieszczenie to właśnie grobowiec.
Kościół kontrolowany jest przez różne wyznania chrześcijańskie. Każde z nich posiada we władaniu inne części Bazyliki Grobu Świętego. Kapłani grecko prawosławni strzegą grobu Jezusa, opiekują się oni także Golgotą. Katolicy są właścicielami kaplicy Franków sąsiadującej z miejscem ukrzyżowania. W pobliżu Kamienia Namaszczenia stoi kaplica Ormiańska. Kaplica koptyjska znajduje się tuż za grobem Jezusa, a pobliska, zniszczona przez ogień, kaplica Jakobitów należy do Syryjskiego Kościoła prawosławnego.
Relacje między grupami chrześcijańskimi w bazylice Grobu Świętego reguluje wywodząca się z czasów Imperium Osmańskiego zasada Status Quo. Tak na przykład, określa ona sposób i okoliczności codziennego otwierania i zamykania bramy kościoła. Ponieważ tylko dwie muzułmańskie rodziny Nusseibeh i Judeh mają prawo do przechowania klucza, to właśnie ich przedstawiciel jest osobą, która codziennie postępując według tradycyjnej, niezmiennej procedury, wchodzi na małą drabinę aby dosięgnąć skobla i przekręca klucz. Swego rodzaju ciekawostką, jest drabina na gzymsie kościoła. Stoi on tam oparta o okno od czasów gdy Status Quo zaczęło obowiązywać. Drabina określana jest jako nieruchoma gdyż nikt z sześciu grup chrześcijańskich nie może przenosić, zmieniać lub poprawiać żadnej rzeczy w kościele bez zgody pozostałych pięciu grup.
