Dziesięć fascynujących faktów na temat Polski

Bądźmy szczerzy, Polska najbardziej znana jest na świecie z pierogów i kiełbasy, oraz tego, że była nieustannie wielkim polem bitwy w Europie i że zawsze jako pierwsza dzielona jest terytorialnie na części znikając z map. W konsekwencji decyzji innych mocarstw, nowe miejscowości pojawiały się w jej granicach, inne miasta o polskim dziedzictwie historycznym, znajdują się teraz w innych krajach. Bez względu na niepomyślne zdarzenia od XVII do XX wieku, Polska była kiedyś jednym z najpotężniejszych i najbardziej ekspansywnych narodów w Europie. Polska to wiele więcej niż wydawać by się mogło obcokrajowcom na pierwszy rzut oka. Przypomnijmy sobie te najbardziej znaczące wydarzenia i osiągniecia z ziem Polski. Nie zapominajmy jednocześnie, że przez wieki Polska była krajem wielokulturowym, wieloreligijnym i wielojęzykowym. Polska tylko dla Polaków to wymysł Stalina i konsekwencja rządów komunistycznych Polski w okresie po drugiej wojnie światowej.

1. Pierwszy bumerang

To, co kiedyś uważano, że używali go tylko Aborygeni w Australii, jest obecnie uznawane, że jako pierwsi wymyślili go mieszkańcy Europy. Bumerang wykonany z kła mamuta został znaleziony w jaskini w Karpatach w Polsce. Jest to najstarsza tego typu broń na świecie, starsza od swoich australijskich odpowiedników. Najstarsze odkryte bumerangi Aborygenów datowane z przed około 10.000 lat, a tymczasem datowanie radiowęglowe bumerangu z Polski pokazuje, że pochodzi on z przed około 23.000 lat. Bumerang to pierwszy wykonany ręką ludzką obiekt latający, który mógł wrócić do rzucającego.

2. Bitwa pod Grunwaldem

Bitwa pod Grunwaldem była przełomowym starciem między Polską Obojga Narodów i Zakonem Krzyżackim. To pojedyncze wydarzenie z 15 lipca w 1410 roku zmieniło układ w Europie Wschodniej i stało się początkiem polskiej dominacji jako potęgi politycznej i wojskowej w tym regionie. Mimo przegranej i dużych strat, Zakon utrzymał większość swego terytorium po wojnie z Polską. Jednakże, z powodu licznych porażek, nigdy nie odzyskał on swej potężnej siły militarnej. Straty w walce były w rzeczywistości liczebnie większe dla Korony i ich sojuszników, ale około 14.000 Krzyżackich rycerzy i 80% całego jego dowództwa zostało zabitych bądź pojmanych, w tym wielki mistrz zakonu i wielki marszałek, którzy polegli w bitwie pod Grunwaldem.

Pomnik w miejscu bitwy pod Grunwaldem
Pomnik w miejscu bitwy pod Grunwaldem

5. Skrzydlata husaria

Jedną z najgroźniejszych i najbardziej wyróżniających się jednostek kawalerii w historii była polska husaria. W sile militarnej przewodziła oni na kontynencie europejskim od końca XVI przez cały wiek XVII wieku. Byli oni znani ze swych piór strusich, które rozciągnięte były na ich plecach ponad głowy. W 1605 roku, licząca zaledwie 2500 polska husaria była w stanie pokonać 11000 szwedzkich pikinierów! Czyż pikinierzy nie byli przypadkiem specjalnymi wojskami do walki z ciężką kawalerią? Cóż, husaria po prostu zapikowała pikinierów! Każdy jeździec uzbrojony był w kopię o długości do 6 m, lancę dłuższą niż przeciętna pika Europejskiej piechoty. Jako uzbrojenie, husarz posiadał również miecz, pistolet i stalową zbroję.

6. Potop szwedzki

Zupełnie nieznana jest poza Polską olbrzymia inwazja Szwedów w połowie XVII wieku, która doprowadziła do rozpadu silnego państwa Obojga Narodów i sprawiła, że Polska przestała być znaczącym mocarstwem w Europie. Podczas tzw. potopu, naród polski stracił około jednej trzeciej swej populacji, przybliżona liczba to 4 mln poległych. Ten krótki, pięcio-letni konflikt plasuje się w pierwszej 15 najkrwawszych wojen w historii świata. Wojna ta przyniosła ogromne zniszczenia i grabieże. Główną przyczyną inwazji Szwedów była konieczność zapłaty żołnierzom i wojskom najemnym, które były w służbie po wojnie trzydziestoletniej. Nie ma przecież lepszego sposobu, aby opłacić wojska niż inwazja i grabież bogatego sąsiedniego kraju. Mało znanym jest fakt, że zniszczenie Polski było większe niż to po II wojnie światowej. Szwedzcy najeźdźcy zrujnowali 188 miast i miasteczek, 81 zamków i 136 kościołów w Polsce. Szwedzi całkowicie zniszczyli stolicę Polski Warszawę. Z przedwojennej populacji 20.000, tylko 2000 pozostało w mieście po zakończeniu wojny. Większość złota i bogactw, które zostały skradzione w czasie potopu szwedzkiego znajdują się nadal w szwedzkich muzeach i kolekcjach prywatnych, a wartości dzieł sztuki szacuje się dzisiaj na około 1,3 miliarda dolarów USA. (patrz Krzyżtopór).

Krzyżtopór
Krzyżtopór

7. Bajgiel

Dlaczego bajgiel na tej liście? Kiedy ktoś mówi bajgiel, to dla nas Polaków myli się on z obwarzankiem i nie wiadomo dokładnie o co chodzi, a dla Amerykanów to niewątpliwie przychodzą na myśl dwa słowa: żydowskie i Nowy Jork. Nie jest powszechnie znane, że tak pospolity w Ameryce bajgiel wymyślony został w Polsce w początkach XVII wieku. Mówi się czasami, że został stworzony w kształcie strzemienia dla uczczenia polskiego zwycięstwa nad Turkami w bitwie pod Wiedniem w 1683 roku, ale bajgiel istniał już w społecznościach żydowskich w całej Polsce wiele lat wcześniej. Prawdą jest jednak, że został on wymyślony przez piekarzy żydowskich mieszkających w ówczesnej stolicy Polski Krakowie, a nie w metropolii Nowego Jorku. Sama nazwa, bajgiel, pochodzi z języka jidysz. Słowo “beygal” oznacza „pierścień” lub „bransoletkę”. Emigranci z Polski przywieźli ten pomysł do Stanów Zjednoczonych i Kanady pod koniec XIX wieku.

Kraków
Kraków

8. Nafta i destylacja ropy naftowej

Ignacy Łukasiewicz, jako wynalazca, miał na swoim koncie bardzo imponującą listę wielkich osiągnięć. Największe z nich to wynalezienie metody destylacji nafty z ropy naftowej, występującej naturalnie na powierzchni ziemi. Jego nowe metody produkcji nafty wpłynęły na rozpowszechnienie zastosowania jej w Europie i odejście od powszechnie stosowanego wówczas i nieefektywnego oleju z wielorybów. Wraz z rozpoczęciem stosowania nafty, Łukasiewicz opracował ulepszony model lampy, które działała lepiej z nowym olejem. W dniu 31 lipca 1853 roku podarował swoje nowe modele lamp naftowych do szpitala powszechnego we Lwowie, gdzie użyte zostały one po raz pierwszy podczas pilnej nocnej operacji. Datę tę uznaje się jako narodziny przemysłu naftowego.

9. Wygrana z komunizmem dwa razy!

Polska odzyskała status niepodległego państwa u schyłku I wojny światowej. Po podziale jej terytorium przez Rosję, Prusy i Austrię w 1795 roku Polska została starta z mapy Europy na dokładnie 123 lata, aż do roku 1918. Jak widać w historii tego kraju, od wieków Polska była w ciągłych sporach z Rosją, która to starała się rozszerzyć swoją strefę wpływów na zachód kontynentu europejskiego. Wraz z narodzinami komunizmu, napór ten stał się jeszcze silniejszy. W 1920 roku, zaledwie w drugim roku swej niepodległości Polska stanęła ponownie w obliczu Rosyjskiego zagrożenia. W przypadku wygrania wojny, Sowieci pragnęli z Polski stworzyć kolejną republikę przynależną do Rosji. W bitwie Warszawskiej, w przełomowym momencie wojny polsko-bolszewickiej, Polska sparaliżowała Armię Czerwoną Lenina, zatrzymując jej ekspansję, która za cel miała wprowadzenie ducha komunistycznego do uprzemysłowionych Niemiec. Siły polskie straciły około jednej trzeciej swych 100.000 żołnierzy, podczas gdy ponad ¼ Rosjan poległa, bądź wzięta została do niewoli. Było to wielki sukces Polaków nad komunizmem, do dziś niedoceniane zwycięstwo, które opóźniło powstanie komunistycznych Niemiec o 25 lat.

Drugie zwycięstwo Polski nad komunizmem osiągnięte zostało rękami słynnej Solidarności i jej lidera Lecha Wałęsa, Był to zryw przeciwko partii komunistycznej, która kontrolowała rząd polski w rosyjskiej strefie wpływów. Niezależne związki zawodowe jako niekomunistyczna organizacja zrzeszyły ponad jedną trzecią wszystkich pracowników w kraju. Było to pierwsze na masową skalę wystąpienie przeciwko uściskowi Rosji. Zryw ten zainicjował przemiany, które doprowadziły do upadku komunizmu we wszystkich krajach Europy Wschodniej.

10. Pierwsze złamanie kodu Enigmy

Dzięki filmowi „Gra tajemnic”, słynny angielski matematyk, który złamał tajemnicę 5-wirnikowej maszyny kodującej Enigma, osiągnął jeszcze większy rozgłos i sławę. Ilekroć słyszy się słowo Enigma, Turing jest nazwiskiem, które kojarzy się Amerykanom i Anglikom. W rzeczywistości, to polski matematyk Marian Rejewski był pierwszym, który złamał Enigmę już w 1932 roku. W celu automatycznego łamania szyfrów opracował on w 1938 roku urządzenie określane jest jako bomba kryptologiczna. Składało się ono z sześciu sprzężonych razem polskich kopii Enigmy. Kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej, Polacy przekazali egzemplarze polskiej Enigmy wraz z dokumentacją agencjom wywiadu Wielkiej Brytanii i Francji.


© 2016 Maciej Swuliński